Λόγω της κοινωνικό-οικονομικής κατάστασης και της ηθικής αναλγησίας της σύγχρονης εποχής, το φαινόμενο της εγκατάλειψης και της παραμέλησης των ηλικιωμένων τείνει να οξύνεται όλο και περισσότερο. Η περίπτωση μιας 85χρονης ηλικιωμένης κυρίας είναι μια από τις πιο συγκλονιστικές ιστορίες, που μαρτυρούν την δύσκολη κατάσταση που βιώνουν οι άνθρωποι, από τον ψυχολογικό και οικονομικό κατακερματισμό.
Καθημερινά, η Γραμμή Ζωής 1065, δέχεται τηλεφωνικές κλήσεις από πολίτες και υπηρεσίες για παραμέληση και κακομεταχείριση ηλικιωμένων ατόμων. Ο καλούμενος, στο εν λόγω περιστατικό, ήταν ο Αξιωματικός από τις αρμόδιες Αστυνομικές Αρχές, που ανέφερε στην Γραμμή Προστασίας Ηλικιωμένων, τον εντοπισμό μίας ηλικιωμένης κυρία, περίπου 85 ετών, η οποία είναι αμνήμον. Την εντόπισαν με το περιπολικό της Αστυνομίας, να περιπλανιέται στους δρόμους σε εξαθλιωμένη κατάσταση, ψυχολογικά και σωματικά. Δε θυμόταν πως τη λένε, δε θυμόταν που βρίσκεται, ούτε που μένει. Το μόνο που είχε μαζί της ήταν ένα σημείωμα που έγραφε: «Είμαστε τρείς αδερφές άνεργες ,μας έχει χτυπήσει η κρίση στο κεφάλι, δεν μπορούμε να συντηρήσουμε τον εαυτό μας και την ίδια, πάσχει από Άνοια , κάντε κάτι να την βοηθήσετε.»
Το εν λόγω περιστατικό αναδεικνύει ένα σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα, ότι οι άνθρωποι δεν έχουν το ψυχικό απόθεμα και την οικονομική ευχέρεια να φροντίσουν τους ηλικιωμένους συγγενείς τους, διότι και οι ίδιοι, λόγω των συνθηκών, δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν τις δικές τους καθημερινές ανάγκες.
Η ανεργία που βιώνουν οι νέοι άνθρωποι, καθιστά δύσκολη την ομαλή οικογενειακή ζωή. Από την άλλη πλευρά οι ηλικιωμένοι με την πενιχρή σύνταξη που εισπράττουν, δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν στις έκτακτες ανάγκες που προκύπτουν. Τα ηλικιωμένα άτομα αδυνατούν να εξασφαλίσουν την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και πολλές φορές δεν είναι σε θέση λόγω κατάστασης υγείας, όπως στην περίπτωση της ηλικιωμένης κυρίας, να αποφασίζουν για την ζωή τους. Μάλιστα κάποιοι από αυτούς, για διάφορους λόγους, είναι ανασφάλιστοι και δεν λαμβάνουν κάποια σύνταξη.
Εν συνεχεία στο περιστατικό, η ηλικιωμένη κυρία, με τη συνοδεία των αστυνομικών, μεταφέρθηκε σε εφημερεύον Νοσοκομείο, για να πραγματοποιηθούν οι απαραίτητες εξετάσεις. Μετέπειτα , φιλοξενήθηκε σε Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων που συνεργάζεται η Γραμμή Ζωής, έως ότου, βρεθεί το οικογενειακό της περιβάλλον.
Ύστερα από συνεργασία με το Αστυνομικό Τμήμα, τους εθελοντές του Silver Alert και την υποστήριξη και την βοήθεια των πολιτών, ανευρέθηκαν τα προσωπικά στοιχεία της ηλικιωμένης και το συγγενικό της περιβάλλον.
Πρόκειται για μια ηλικιωμένη κυρία που ζει με τις τρεις κόρες της. Είναι ανασφάλιστη και με δυσβάστακτα χρέη από μια επιχείρηση που είχε στο παρελθόν, από την οποία, δεν μπόρεσε να συνταξιοδοτηθεί, διότι χρεωστάει ένα μεγάλο ποσό, στον ασφαλιστικό της φορέα (Ταμείο Εμπόρων) . Οι κόρες βιώνοντας όλα τα χρόνια την άσχημη οικονομική κατάσταση στην οικογένεια, καθώς επίσης και την δική τους δυσκολία ανεύρεσης εργασίας, νιώθουν αδύναμες να χειριστούν τις μεταβολές που προκύπτουν από την ασθένεια της μητέρας τους.
Η πράξη εγκατάλειψης και παραμέλησης, της εν λόγω ηλικιωμένης κυρίας, ήταν μια πράξη απόγνωσης και απελπισίας. Ο τρόπος όμως που αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα, ζωγραφίζει τον τρόπο που μεγαλώσαμε και πως μάθαμε να συμπεριφερόμαστε συναισθηματικά στους γονείς μας και στους υπόλοιπους γύρω μας. Η σύγχυση και η σύγκρουση συμβαίνει όταν οι νέοι κρίνουν και απορρίπτουν τους γονείς, ενώ ταυτόχρονα φοβούνται στο ανασφαλή περιβάλλον που ζουν. Κατά συνέπεια οι νεότεροι, με βάση τις συνθήκες που βιώνουν, πολλές φορές δεν έχουν διδαχθεί να αναλαμβάνουν τις ευθηνές τους, κατηγορούν εσωτερικά και εξωτερικά τους γονείς τους και τους γύρω τους, για όλα τα δεινά που τους συμβαίνουν. Πολλοί ενοχοποιούν τους γονείς τους, ότι δεν τους έχουν εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον, με αποτέλεσμα να βιώνουν συναισθήματα μίσους και απέχθειας προς αυτούς. Ο τρόπος που μεγάλωσαν οι γονείς, οι αρχές, οι πεποιθήσεις και οι εικόνες που πήραν με την σειρά τους από την οικογένεια τους, περιγράφει τον τρόπο που θα μεγαλώσουν, θα διαπαιδαγωγήσουν και θα διαιωνίσουν το πατρόν της οικογενειακής συμπεριφοράς.
Επιπρόσθετα, οι γονείς κάνουν ότι καλύτερο μπορούν,κανείς δεν είναι τέλειος, ούτε μπορεί να γίνει. Αγωνιούν πάντα για το μέλλον των παιδιών τους, αλλά μερικές φορές δεν μπορούν να βοηθήσουν, λόγω της δύσκολης κατάστασης που αντιμετωπίζουν, με αποτέλεσμα να υπάρχει έντονη ανασφάλεια και ρευστότητα στις οικογενειακές σχέσεις. Όμως όλες αυτές οι συνθήκες είναι δημιούργημα της κοινωνίας μας, που δεν δίνει ευκαιρίες σε νέους ανθρώπους να βρίσκουν εργασία και σε ηλικιωμένους που η ζωή τους δεν ήταν για κάποιους λόγους ευνοϊκή, να εξασφαλίσουν τουλάχιστον τις πρωταρχικές τους ανάγκες. «Ένας ηλικιωμένος που πάσχει από Άνοια χρειάζεται φροντίδα, είπαν οι κόρες, εμείς πρέπει να βγούμε έξω να βρούμε εργασία, γιατί δεν έχουμε να φάμε.»
Οι Κοινωνικές Δομές δεν επαρκούν για να φροντίζουν τους ηλικιωμένους με Άνοια. Οι ελάχιστες Δομές και τα Κέντρα Ημέρας που λειτουργούν για την ενδυνάμωση και την ψυχοκοινωνική διατήρηση των ηλικιωμένων, δεν έχουν προσβασιμότητα σε όλους. Συνεχώς οι υπηρεσίες υποβαθμίζονται, λόγω έλλειψης Δομών και προσωπικού, με αποτέλεσμα οι ασθενείς και οι φροντιστές τους να εγκαταλείπονται στην τύχη τους . Οι συγγενείς είναι αυτοί που σηκώνουν το βάρος της φροντίδας, οι οποίοι τις περισσότερες φορές δεν έχουν το κουράγιο, το ψυχικό σθένος, τον χρόνο από τις δικές τους υποχρεώσεις , ούτε την οικονομική δυνατότητα να αναλάβουν το κόστος της φαρμακευτικής Αγωγής που είναι δυσβάσταχτο, καθώς και την αμοιβή κάποιου φροντιστή.
Επίσης πολλές από τις Μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων δεν δέχονται άτομα με Άνοια και με ψυχικές διαταραχές. Επιπλέον η κατάσταση δυσκολεύει όταν ο ηλικιωμένος δεν λαμβάνει σύνταξη και είναι ανασφάλιστος.
Βέβαια υπάρχουν κάποιες Δομές σε Δήμους , όπως Κοινωνικό Ιατρείο –Φαρμακείο και το Πιστοποιητικό Κοινωνικής Προστασίας και Αδυναμίας, αλλά χρειάζονται γραφειοκρατικές διαδικασίες που πρέπει κάποιος να τις αναλάβει.
Οι ηλικιωμένοι με Άνοια δεν είναι πλέον σε θέση να αναγνωρίζουν τις ανάγκες τους και να αναλάβουν τις υποχρεώσεις τους. Οι φροντιστές δυστυχώς έχουν περιορισμένη κοινωνική στήριξη, ενώ θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ασθενείς που χρειάζονται θεραπευτική παρέμβαση και περίθαλψη, καθώς έχει διαπιστωθεί ότι εμφανίζουν κι οι ίδιοι ψυχολογικές διαταραχές, όπως άγχος, κατάθλιψη και επιβάρυνση της σωματικής τους υγείας.
Οι επαγγελματίες υγείας της Γραμμής Ζωής είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι σε θέματα που αφορούν την Άνοιας. Προσφέρουν καθημερινά συμβουλευτική και ψυχολογική στήριξη σε ηλικιωμένους που διακατέχονται από άγχος και ανασφάλεια, καθώς νιώθουν ότι «χάνουν το μυαλό τους» Επιπλέον προσφέρουν κοινωνική, ψυχολογική και συμβουλευτική στήριξη στους συγγενείς φροντιστές να αντιμετωπίσουν την νέα πραγματικότητα. Οι ηλικιωμένοι που αντιμετωπίζουν προβλήματα Άνοιας αποτελούν κατηγορία «ειδικού χειρισμού» και πρέπει να είναι σε απόλυτη επίβλεψη, είτε είναι καλά, είτε όχι. Οι κοινωνικές υπηρεσίες που προσφέρει η Γραμμή Ζωής – το Silver Alert και το σύστημα εντοπισμού με GPS «Κόκκινο Κουμπί» έχει ανακουφίσει πολλές οικογένειες από το πρόβλημα. Οι συγγενείς δεν μπορούν να γνωρίζουν πότε ο ασθενής θα παρουσιάσει απώλεια προσανατολισμού και θα χαθεί. Η κινητοποίηση των υπηρεσιών της Γραμμής Ζωής, των πολιτών, των εθελοντών και της Αστυνομίας έχει θεαματικά αποτέλεσμα, καθώς οι περισσότεροι ηλικιωμένοι που είναι σε κίνδυνο, ανευρίσκονται σώοι και επιστρέφουν άμεσα στις οικογένειες τους.
Επιπλέον η κοινωνική επιστήμονες τις Γραμμής Ζωής, συμβάλουν στην διευθέτηση των κοινωνικών ζητημάτων των ευάλωτων ανθρώπων, καθώς και στην υποστήριξη και στην ενδυνάμωση τους, για την αποτελεσματικότερη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης. Είναι αναφαίρετο δικαίωμα του καθενός, η προστασία και η εξασφάλιση αξιοπρεπούς ζωής. Για το λόγο αυτό, υπάρχει διασύνδεση της Κοινωνικής Υπηρεσίας με τις εκάστοτε κοινωνικές υπηρεσίες των Δήμων, καθώς και με Συλλόγους φιλανθρωπικού χαρακτήρα. Το ανωτέρω περιστατικό, με την ηλικιωμένη κυρία και τις τρεις κόρες, έχει τον έλεγχο και την εποπτεία των Κοινωνικών Λειτουργών, και στην μετέπειτα αποκατάσταση, με διάφορες παρεμβάσεις, όπως: η συνεργασία με τους Κοινωνικούς Λειτουργούς των Δομών του Δήμου στον οποίο διαμένουν, για να μπορέσουν να βρουν στήριξη και φροντίδα. ( Γραφείο Υποστήριξης Ανέργων, Γραφείο Ψυχολογικής Υποστήριξης και Δομές Άμεσης Κοινωνικής Παρέμβασης κ.α. ), αλλά και με Φορείς και Συλλόγους που μπορούν να αξιοποιηθούν προς όφελος τους . Είναι σημαντικό οι άνθρωποι να αισθάνονται ότι ζουν σε ένα περιβάλλον που τους παρέχει ασφάλεια. Η Γραμμή Ζωής δεν τους ξεχνά, συνέχεια αγωνίζεται να βρει πόρους για να στήριξη την οικογένεια ηθικά αλλά και υλικά, έτσι ώστε να βρουν λύσεις, στο μέτρο του δυνατού, σε απλά καθημερινά ζητήματα. Η διαρκεί υποστήριξη των πολιτών, των Επιχειρήσεων και των Συλλόγων συμβάλλει στην Ψυχοκοινωνική Σταθεροποίηση των ευάλωτων ομάδων.
Εν κατακλείδι, η προστασία των ευάλωτων ανθρώπων πρέπει να εντάσσεται στις προτεραιότητες της κοινωνίας. Η ίδια η κοινωνία έχει χρέος απέναντι στα άτομα αυτά να παρέχει θεραπευτική παρέμβαση και περίθαλψη. Η εξεύρεση τρόπων για την αντιμετώπιση της ανεργίας, καθώς και εξασφάλιση αξιοπρεπούς ζωής στη τρίτη ηλικία είναι σημαντικές προκλήσεις. Οι Δημόσιες Αρχές, οι Φορείς χάραξης πολιτικής, οι Επαγγελματίες Υγείας που ασχολούνται με τα θέματα των ευπαθών ομάδων, καθώς και η Πολιτεία, θα πρέπει να εξασφαλίζουν ένα αίσθημα ασφάλειας και προστασίας.
Ας γίνουμε όλοι μαζί, αρωγοί , μιας κοινωνίας, με ίσες ευκαιρίες και δικαιώματα, χωρίς διακρίσεις.
Με εκτίμηση
Η Κοινωνική Λειτουργός
Χριστοδουλοπούλου Δήμητρα