Της Αρετής Ντουμανά & της Αγλαΐας Μιχαλοπούλου (Κοινωνικών Λειτουργών της ΜΚΟ Γραμμή Ζωής)

Το γήρας αποτελεί φυσιολογική φάση της ζωής του ανθρώπου. Σε μια εποχή ραγδαίας αύξησης των ατόμων της 3^ης ηλικίας, σε παγκόσμια κλίμακα, είναι θεμελιώδες να τους εξασφαλίζονται ευτυχισμένα γηρατειά. Το ζητούμενο αυτό επιτυγχάνεται με την κάλυψη τόσο των υλικών όσο και των ψυχοκοινωνικών τους αναγκών. Αναλύοντας τις δεύτερες, προκύπτει ότι τα ηλικιωμένα άτομα χρειάζονται στον καθημερινό τους βίο:

 –    Αυτονομία και αυτάρκεια: Είναι ζωτικής σημασίας για τους ηλικιωμένους συνανθρώπους μας να παίρνουν αποφάσεις και να λειτουργούν κατά βούληση, σύμφωνα με τις προσωπικές τους πεποιθήσεις και αξίες.

–    Αυτοεκτίμηση και αποδοχή: Όπως οι νέοι έτσι και οι ηλικιωμένοι έχουν ανάγκη να τυγχάνουν της αποδοχής των οικείων τους, αλλά και να εκτιμούν τον εαυτό τους.

–   Διατήρηση της ταυτότητας: Μέσα από ατομικές, οικογενειακές, οικονομικές, κοινωνικές και πολιτισμικές συνθήκες διαμορφώνεται η ταυτότητα. Η διατήρησή της στην 3^η ηλικία είναι αναγκαία.

–    Παραμονή στο οικείο τους περιβάλλον: Είναι γενικά παραδεκτό ότι τα άτομα της 3ης ηλικίας, θα πρέπει να μένουν στο δικό τους περιβάλλον μέσα στο οποίο έχουν ζήσει και το οποίοι οι ίδιοι έχουν δημιουργήσει. 

–    Διατήρηση σχέσεων με οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον: Η ευτυχία και ευημερία των ηλικιωμένων αποτελεί συνάρτηση της ύπαρξης και διατήρησης θετικών επαφών με τους άλλους. Μέσω αυτών των επαφών, οι ηλικιωμένοι αντλούν ικανοποίηση και καλύπτεται η ανάγκη τους για επικοινωνία.

–    Συμμετοχή σε δραστηριότητες: Είναι σημαντικό για τα άτομα της 3^ης ηλικίας να συμμετέχουν σε διάφορες δραστηριότητες, ώστε να μην μένουν αναξιοποίητες οι ικανότητές τους. Σύμφωνα με μελέτες, μέσω της απασχόλησης διατηρούν καλύτερη σωματική και πνευματική υγεία.

 Η μη ικανοποίηση των ψυχοκοινωνικών αναγκών γεννά:

 – Απογοήτευση

– Αποθάρρυνση

– Δυσαρέσκεια

– Πικρία

– Φόβο και ανασφάλεια

– Μοναξιά

– Αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης

– Χαμηλή αυτοεκτίμηση

– Κοινωνική απομόνωση και περιθωριοποίηση

– Κοινωνικό τραυματισμό

 Καταλήγοντας, θα λέγαμε πως απαιτείται να γίνει κοινή συνείδηση ότι η ευαίσθητη κοινωνική ομάδα των ηλικιωμένων αποτελεί αναπόσπαστο, αδιαίρετο και πολύτιμο κομμάτι της κοινωνίας μας. Κατ’ επέκταση, οποιαδήποτε ενέργειά μας θα πρέπει να διέπεται από αγάπη και σεβασμό. Η ικανοποιητική, επομένως, αντιμετώπιση του γήρατος επιτάσσει προσαρμογές σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. Οι προσαρμογές αυτές περιλαμβάνουν τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, την αλλαγή δομών, την ανάγκη παροχής επαρκών υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής πρόνοιας και τέλος την αλλαγή στάσης των νεοτέρων προς τους ηλικιωμένους.

Πηγές:Γ.Ν. Χριστοδούλου, Β.Π. Κονταξάκης, Η Τρίτη Ηλικία, Αθήνα 2000.

Γρ. Νεοκλέους, «Οι δύο όψεις της 3ης ηλικίας: Ευτυχισμένα γηρατειά και ηλικιακή διάκριση», τεύχος 95, επιστημονικό περιοδικό “Κοινωνική Εργασία“ Αθήνα, 2009.